Lăng kính 4 giai đoạn cuộc đời thông qua phim Nhật
2312
Giai đoạn 1: Trẻ em yếu ớt và cần được bảo vệ
Trẻ em như những búp măng non cần được uốn nắn và bảo vệ. Có lẽ, tiêu biểu nhất trong dòng phim thiếu nhi chính là Chibi Maruko-chan live-action, khắc họa một thế giới tuổi thơ đầy trong trẻo mà dường như khán giả nào cũng nhìn thấy mình trong đấy. Các cô cậu bé trong nguyên tác truyện tranh và phim chuyển thể đều nhỏ bé, đang ở độ tuổi cắp sách đến trường, vui chơi cùng bè bạn, hạnh phúc trong sự yêu thương của cha mẹ và ấp ủ những giấc mơ đầu tiên. Tuy nhiên, các nhà làm phim Nhật Bản cũng gióng những hồi chuông báo động về nạn bạo hành trẻ em, về những đứa trẻ bị người lớn ruồng bỏ… thông qua lăng kính nghệ thuật.
Có ai mà chưa từng rơi nước mắt và lặng đi khi xem Hotaru no Haka (Mộ Đom Đóm), câu chuyện về hai anh em mồ côi lưu lạc trong Chiến tranh Thế giới thứ 2 làm lay động nhân loại. Seita và Setsuko phải vật lộn để tồn tại trong một đất nước đang lâm vào nạn đói chiến tranh và những người lớn xung quanh ai cũng ích kỷ, kể cả họ hàng của hai bé. Seita đã quyết định sẽ mang em mình đi, để đổi lấy sự tự do, được làm những điều mình thích, dẫu cho phải đối diện với muôn trùng khó khăn, thiếu thốn và cả cái chết, khiến cả thế giới đã uất nghẹn trước câu chuyện cảm động của hai anh em. Ngoài phiên bản anime đình đám của Ghibli, Nhật Bản còn sản xuất một SP drama, vẫn là câu chuyện về hai em bé, nhưng khai thác sâu hơn những suy tư của người dì.
Phẫn nộ không kém Hotaru no Haka là Dare mo Shiranai (Nobody Knows) do Koreeda Hirokazu đảm nhận vai trò biên kịch, sản xuất và đạo diễn. Đích thân thực hiện hầu hết công đoạn quan trọng, Koreeda Hirokazu đã thể hiện một Dare mo Shiranai tròn vẹn nhất với ý tưởng của chính mình. Đó là câu chuyện dựa trên bài báo từng làm rúng động cả nước Nhật, về một người mẹ bỏ nhà đi để đàn con bơ vơ nheo nhóc đói khát, để rồi dẫn đến một cái chết thương tâm. Bộ phim đã mang về nhiều giải thưởng danh giá, trong đó có Nam diễn viên xuất sắc nhất Cannes cho Yagira Yuya.
Giai đoạn 2: Tuổi học trò hồn nhiên và ngưỡng cửa tương lai
Tuổi học trò trong sáng nhất, ấp ủ nhiều hoài bão nhất, nhưng cũng mong manh và dễ vỡ nhất. Giai đoạn những năm đầu cao trung (cấp 3), học sinh mang tâm lý vừa học vừa chơi, làm sao để có thể cháy hết mình cho tuổi trẻ, cho câu lạc bộ. Đến lớp 12, chúng lại đối diện với những băn khoăn, lựa chọn thế nào cho tương lai. Chúng ta có những học trò từng rất trẻ con và vô tâm của Nobuta wo. Produce, từng ngày trôi qua đã nhận ra giá trị đích thực của tuổi trẻ và tình bạn. Chúng ta có những học sinh Dragon Zakura mỗi đứa mang trong mình những ước mơ riêng. Chúng ta có những cô gái trong Swing Girls học hành không tới đâu phải tham gia câu lạc bộ để gỡ điểm trong những ngày hè để rồi nhận ra tình yêu của mình dành cho nhạc Jazz. Chúng ta có những cậu học sinh của Tumbling mỗi người một tính cách, nhờ thể dục nhịp điệu mà đã biết ước mơ của mình là gì. Chúng ta có những nam sinh nghịch phá, nổi loạn của Gokusen. Chúng ta có những cô cậu mười mấy tuổi sống trong gia đình không hạnh phúc, đối diện với sự cô đơn trong GTO. Chúng ta cũng có những người bạn trong Taiyo to Umi no Kyoshitsu học ngày học đêm để có thể vào đại học danh tiếng, dần quên mất sở thích của mình là gì, đam mê thật sự của mình là gì, cần lắm một ai đó quan tâm đến mình mà không có. Chúng ta lại có đám học sinh Kirishima, Bukatsu Yamerutte yo với những bất ổn. Và có những câu chuyện rất đỗi dịu dàng, như tình bạn trong tập đầu tiên của Sotsu Uta, như cô học trò yêu thầy giáo trong Sensei!!!, như những buổi tập luyện và những trận đấu căng thẳng của Chihayafuru… Tuổi trẻ, luôn gắn liền với đam mê và mối tình đầu e ấp!
Giai đoạn 3: Khởi nghiệp, vào đời
Đây là giai đoạn được khai thác rất nhiều trong phim Nhật, và cũng là giai đoạn kéo dài nhất, từ khi tốt nghiệp đại học cho đến tuổi trung niên. Giai đoạn này, có những người đi làm từ sớm, hoặc vừa học vừa làm, định hình rõ ràng ước mơ của mình và theo đuổi, như Tatta Hitotsu no Koi, Voice. Cũng có những người thuyên chuyển chỗ làm, đối diện với những thử thách mới như Kanji của Tokyo Love Story. Hoặc có những người chênh vênh như Freeter, Ie wo Kau, Date.
Chuyển giao giữa giai đoạn 2 và giai đoạn 3 phải kể đến bộ phim thanh xuân Proposal Daisukusen. Sotsu Uta cũng tương tự khi nhẹ nhàng khai thác mối quan hệ giữa cha và cô gái khi cô đến ngưỡng lấy chồng, hoặc một nhân vật khác quyết định chia tay người bạn trai, cả hai đi về hai hướng khác nhau vì cô gái muốn nỗ lực để có thể đứng ngang hàng với bạn trai mình, và mở ra một hy vọng cả hai sẽ gặp lại vào một tương lai không xa. Nhân vật cuối cùng trong bộ phim dài 4 tập ấy lại là một phát thanh viên từng đánh đổi nhiều thứ để có được vị trí vững chắc trong công việc, rồi một lần nữa được sống với ước mơ thời son trẻ. Rich Man, Poor Woman là bức tranh đa sắc màu về những người trẻ trong một công ty khởi nghiệp thành công, nơi mà CEO tài giỏi được nhân viên “kính mà không yêu”, nơi có cô gái đi mòn bao nhiêu đôi giày để xin việc mà vẫn bị từ chối dù tốt nghiệp loại ưu trong một trường đại học danh tiếng, nơi có người không cam tâm trở thành cái bóng của người khác, đứng sau thành công của người khác, nơi có người ngủ quên trong chiến thắng quá lâu, và cũng có người từng ước mơ đến vô cùng, lại nửa chừng bỏ cuộc… Naka nai to Kimeta Hi lại là những hình ảnh đầy u ám nhưng cũng là “cẩm nang” dành cho những bạn trẻ mới vào công ty.
37-sai de Isha ni Natta Boku ~Kenshui Junjo Monogatari~ là một bước ngoặt khác trong cuộc đời của một người đàn ông, khi anh không ngừng đeo đuổi ước mơ trở thành bác sĩ lúc đã 37 tuổi. Trẻ hơn, nhưng oái oăm hơn, là trường hợp của nhân vật chính trong My Boss, My Hero, phải giả làm học sinh 17 tuổi và đến trường, dù thân phân thật sự là người kế thừa một gia tộc xã hội đen đã 27 tuổi.
Không chỉ nam giới mới có những bước thăng trầm trong sự nghiệp, những trăn trở giữa hoài bão và thực tế, phụ nữ cũng phải đối diện với vấn đề tuổi tác. Chúng ta có Anego, Haken no Hinkaku, Ogon no Buta, Age Harassment, Hanzawa Naoki… là những bộ phim như thế.
Mother lại là một trường hợp khác, khi nhân vật chính – một cô giáo “bắt cóc” học sinh của mình vì bản năng của một người mẹ, và hành trình một lớn một nhỏ đi tìm lại những yêu thương. Còn trong Yu wo Wakasu Hodo no Atsui Ai, người vợ, người mẹ những tưởng đang ở giai đoạn viên mãn nhất cuộc đời, lại đối diện với cái chết, trong những ngày bị bệnh tật hành hạ, vẫn cố gắng chu toàn hạnh phúc cho chồng con.
Giai đoạn 4: Dữ dội và bình yên
Tạm biệt lứa tuổi trung niên có lẽ là một trong những cột mốc làm cho cả nam giới và nữ giới đều lo lắng, thay đổi cả về sức khỏe, tâm sinh lý và nhân sinh quan. Như trong Hatachi no Koibito, người đàn ông bước vào giai đoạn 50 tuổi, sự nghiệp đã ổn định nhưng lại bắt đầu “hồi xuân”. Người bố trong Kazoku Game cũng đang ở đỉnh cao danh vọng, đột nhiên phải đối diện với lục đục gia đình, vợ thua cổ phiếu, con trai biến động tâm lý tuổi dậy thì, và mình thì bị sa thải.
Koisaika Miyamoto là hành trình tìm lại hạnh phúc đã bỏ quên của một giáo viên trung học sau khi con trai kết hôn, trả lại không gian riêng tư và cuộc sống riêng đúng nghĩa cho hai vợ chồng ông. Nhân vật trong Nagai Sanpo lại là thầy hiệu trưởng vừa nghỉ hưu và xa cách với con gái ruột. Tại nơi ở mới, ông gặp một cô bé 5 tuổi bị mẹ bạo hành và bạn trai của mẹ nhìn với ánh mắt dâm đãng. Cũng giống phim Mother, người hiệu trưởng về hưu dẫn cô bé đi trốn, rồi gặp một chàng trai trẻ, ba con người cô độc bắt đầu một hành trình mới.
Kết
Đời người như một cuộn phim, và chúng ta đang được xem cuộn phim của rất nhiều con người thông qua những tác phẩm truyền hình – điện ảnh Nhật Bản. Mỗi giai đoạn, mỗi cột mốc đều để nhân vật và chính khán giả “trưởng thành” hơn. Con người ai cũng phải đối diện với “sinh – lão – bệnh – tử”, phải sống thế nào để không phí hoài tuổi trẻ, làm người có ích cho xã hội… là thông điệp chính mà bất kỳ bộ phim Nhật Bản nào cũng muốn truyền tải.
