Tenchijin

1. Ảo mộng quyền lực:

Lần đầu tiên tôi biết đến *taiga drama* là nhờ Tsumabuki Satoshi thủ vai Kanetsugu Naoe trong bộ phim *Tenchijin*, thế mới biết sức hấp dẫn của những anh chàng đẹp trai luôn to lớn. *Tenchijin* là một bộ phim lịch sử của đài NHK nói về thời đại chiến quốc oai hùng của Nhật Bản và nhân vật chính là Kanetsugu Naoe, người được phong là đệ nhất danh tướng thời bấy giờ. Nội dung phim xoay quanh thời kì trước khi Mạc Phủ được thành lập với cuộc chiến giữa 3 gia tộc Oda, Toyotomi và Tokugawa.

Kanetsugu Naoe là con trai của Higuchi Kanetoyo, một người quản lí đất đai của chư hầu. Khi chàng vừa tròn 5 tuổi đã được cha mẹ gởi cho nhà Uesugi thu nhận vì cha mẹ chàng đều tin tưởng vào Uesugi Kenshin, họ biết ông sẽ đào tạo chàng thành nhân tài. Trước lúc rời xa đứa con thân yêu, người mẹ hiền từ đem yêu thương chôn chặt trong lòng, chỉ nói một câu ngắn gọn: ”Gia đình tựa như những chiếc lá thu phong”. Vậy là từ thời khắc đó cuộc đời chàng đã sang trang mới…

Phải nói thêm thời đại chiến quốc ở Nhật Bản nổ ra cũng là lúc Phật Giáo đang phồn thịnh, khắp nơi chùa chiền được dựng nên để người dân cúng bái và hướng thiện. Ngay cả đối với kẻ không tin Thần Phật, từng đốt lãnh địa Phật Giáo Enryaku như Oda Nobunaga cũng đã đến bái Phật cầu xin chiến thắng trước ngày chinh chiến với Imagawa Yoshimoto, thì đủ thấy trong lòng các võ sĩ thời bấy giờ, Phật Giáo đã có một vị trí nhất định. Phân tích như vậy để thấy rõ hơn Uesugi Kenshin không chỉ tôn thờ Nho giáo mà ông còn học hỏi đạo Phật ở lòng từ bi, bác ái. Bằng chứng là so về tài trí lẫn lực lượng Kenshin không hề thua kem Oda, Toyotomi hay Togukawa nhưng ông không hề có tâm tranh giành thiên hạ như họ bởi mơ ước lớn nhất của đời ông là được nhìn thấy dân chúng được sống trong cảnh cơm no áo ấm, không có chiến tranh. Về sau ông đã truyền khát vọng cao đẹp ấy lại cho Naoe, ông dạy cho chàng hiểu:

“Loạn thế chỉ xảy ra khi nhân tính tốt đẹp bị mai một”

Sinh ra ở thời loạn thế, mỗi bước đi đều nguy hiểm vì nếu không cẩn thận thì có thể rước lấy kết cục nước mất nhà tan, vì muốn sinh tồn mà người ta bỏ qua đạo nghĩa, chà đạp lên nhau để tìm đường sống. Nếu bản thân không có lòng tin, không có nghị lực vươn lên thì dù là một võ sĩ cao quý cũng sẽ thuận theo nước chảy bèo trôi, giữa thời thế loạn lạc mà trở thành cỗ máy giết người. Bởi vậy cái tinh thần *võ sĩ* mà Uesugi dạy cho Naoe chính là một đạo lí quý báu. Thế nên Naoe tin tưởng một khi đại loạn thì thứ cứu sống con người chính là thành tín, khí tiết và tình cảm. Naoe sau này có thể trở thành đệ nhất danh tướng thời chiến quốc không phải chỉ vì chàng có văn thao võ lược hơn người mà cái chính là chàng biết tiếp thu, học hỏi những điểm tốt của Uesugi. Chàng luôn cố gắng duy trì các mối quan hệ để khi thay đổi triều đại có thể biết được tiên cơ mà xoay sở.

Uesugi cả đời vì nghĩa mà chiến đấu, chưa bao giờ thất bại. Trước khi chết, ông đã trăn trối với Naoe: "Ngươi có thể kế thừa *Nghĩa* của ta và ta tin ngươi cũng sẽ tìm được *Nghĩa* của chính mình."

Nhưng đau đớn thay, gia tộc Uesugi lại đại bại dưới tay Toyotomi Hideyoshi, từ đó phải phục tùng Toyotomi. Về sau lại lần lượt quy hàng gia tộc Mitsunari và Tokugawa… có khuất nhục, có mâu thuẫn, có không cam lòng nhưng cái gọi là *tuẫn nghĩa* thực chất chính là dùng tất cả khả năng và thủ đoạn để bảo vệ thứ mình muốn bảo vệ, đó là sự bình an gia tộc và ruộng đất của dân lành. Trừ bạo giúp kẻ yếu là nghĩa, nhưng lấy trứng chọi với đá thì không còn là nghĩa nữa rồi, vì vậy tôi chưa bao giờ nghĩ Naoe là kẻ phản bội. Hơn nữa Naoe lại là một người nhân nghĩa, bao dung nên sẽ không bao giờ đấu đá với người để giành lấy hòa bình, có lẽ đó là nguyên nhân cho sự thất bại của chàng khi không thể thực hiện được lí tưởng thống nhất thiên hạ. Chàng giống như luồng gió mát giữa thời đại chiến loạn nhiễu nhương khi ai ai cũng muốn tranh quyệt đoạt lợi thì chỉ có chàng chiến đấu để bảo vệ thiên hạ, cho nên không thể lấy thắng thua mà luận anh hùng được.

Tenchijin (Thiên Địa Nhân) tức là: thiên thời, địa lợi, nhân hòa, muốn có một quốc gia hùng mạnh và trường tồn thì phải có đủ 3 yếu tố đó, thiếu một cũng không được. 3 vị *Người trong thiên hạ* lúc bấy giờ là Oda, Toyotomi và Tokugawa đều có lòng yêu nước, muốn bình ổn chiến tranh để giải cứu trăm dân nhưng bất đồng ở chỗ 3 vị đều có tư tưởng khác nhau.

Oda Nobunaga tôn thờ triết lí *Thiên hạ bộ vũ*, muốn dùng vũ lực để thống nhất thiên hạ, xem nhẹ mạng người nên cuối cùng nhận họa sát thân. Nhưng điều làm tôi kính phục Oda chính là khí phách của hắn, hắn là kẻ không màng đến cái nhìn của thế gian, muốn làm gì thì làm, cùng chẳng cần có người chia vui sẻ buồn bên cạnh. Niềm vui của hắn chính là được có thêm kẻ thù, hắn cũng có thói quen đặc biệt là dù có bận bịu thế thì nào vẫn ung dung bắn cung, và luôn duy trì vẻ mặt khinh miệt *trên thế gian chỉ có mình ta* của mình. Hắn lấy không được thiên hạ hoa lệ nên tự ban cho mình một cái chết hoa lệ. Hắn chính là một kẻ độc nhất trên đời, không sợ đem nhân gian biến thành địa ngục, lại càng không sợ bản thân mình lao vào địa ngục.

Toyotomi Hideyoshi thì khéo léo và xảo quyệt hơn, y dùng quyền lực và của cải làm lung lạc lòng người, lại giỏi việc xoay chuyển tình thế nên lấy được thiên hạ. Nhưng đáng tiếc, trời cao không ưu ái y, khi y chưa kịp bồi dưỡng con trai của mình thì đã về tây phương cực lạc.

Còn lão hồ ly Tokugawa Ieyasu, lão là kẻ thông minh và thức thời nhất trong 3 người, lão âm thầm nhẫn nhịn, đứng ngoài nhìn Oda và Toyotomi tàn sát nhau, đợi 2 con hổ khi thất thế, lão liền lao vào hưởng lợi. Cuối cùng khi tuổi đã già, lão thành lập Mạc Phủ, xây dựng đế chế của mình. Mà điểm mấu chốt là xung quanh Ieyasu luôn có 1 đám người trung can nghĩa đảm phục vụ lão, không màng công danh lợi lộc và tình nguyện hy sinh tính mạng để lão có được cơ đồ.

2. Những điểm sáng tình cảm:

Kanetsugu Naoe có tâm hồn rất thiện lương, chàng sống vì nghĩa lớn lại thương dân như con, đem cả đời mình mà phó thác cho gia tộc Uesugi. Năm 22 tuổi chàng đã khắc lên mũ giáp chữ *Yêu* để tự nhắc nhở chính mình, mỗi phút mỗi giây đều phải ghi nhớ mình chiến đấu vì niềm tin mà Uesugi Kenshin để lại, đó là lời thề mà suốt đời chàng mang theo.

*Sự Trung Thành:

Masanori Fukushima từng ác ý chế nhạo Naoe: ”Hóa ra ngươi chỉ là 1 tùy tùng của gia tộc Uesugi vậy mà ta cứ tưởng ngươi mới là chủ nhân cơ đấy.”

Naoe khi nghe câu nói mỉa mai ấy nét mặt vẫn không thay đổi, cũng chẳng buồn giải thích vì chàng không làm gì thẹn với lương tâm. Mà Masanori nói cũng chẳng sai, dù mang danh nghĩa là 1 samurai của nhà Uesugi, nhưng thân phận của Naoe không hề thua kém thiếu chủ Uesugi Kagekatsu của mình bởi Toyotomi rất trọng dụng chàng, ban cho chàng lãnh địa và tài sản ngang hàng với Uesugi Kagekatsu. Không thể phủ nhận một điều, dù mang danh là người đứng đầu gia tộc nhưng tầm ảnh hưởng của Uesugi Kagekatsu lại không bằng Naoe vì khi gia tộc chìm trong khủng hoảng thì Naoe chính là người lèo lái, tìm đường sống cho gia tộc Uesugi. Tuy vậy Kagekatsu chưa bao giờ ghen tị hay nghi ngờ Naoe bởi từ nhỏ 2 người đã sống cùng nhau, dù thân phận chênh lệch nhưng từ lâu giữa 2 người đã tồn tại một thứ tình cảm gọi là tình thân và cũng bởi Naoe đã từng tuyên thệ giữa trời tuyết lớn:

“Ta chỉ có một chủ nhân là Uesugi Kagekatsu.”

Từ giây phút ấy cả Kagekatsu và chàng đã quyết định sẽ dùng nửa đời còn lại để chứng minh cho lời hứa của mình. Người ngoài nghĩ gì không quan trọng, chỉ cần 2 người bọn họ luôn tin tưởng nhau là đủ rồi. Họ không chỉ là chủ tớ mà còn là tri kỉ của nhau.

Tôi nghĩ mỗi người trong chúng ta đều rất dễ bị thứ tình cảm đơn giản mà đẹp đẽ này làm cho cảm động bởi vì cuộc sống hiện tại đâu còn loại tình cảm như thế tồn tại nữa.

*Tình bạn:

Khi xem phim nào có 2 người đàn ông là bạn thân, tôi có cảm giác e ngại. Bởi vì thường thì tình bạn rất đẹp ấy sẽ bị một bóng hồng, một miếng mồi lợi danh nào đó chi phối, để cuối cùng trở mặt thành thù, huynh đệ tương tàn. Nhưng ở đây:

“Nói đến cuộc sống an nhàn, người với người cũng không cùng quan điểm. Dẫu đất nước có giàu mạnh mà không có bạn tốt bên cạnh thì cuộc sống của ta cũng không thể gọi là hạnh phúc được.”

“Cho dù nghèo rớt mồng tơi, chỉ còn lại một cái nắm cơm mà được cùng Naoe luận đàm về thời thế, ta cũng mãn nguyện.”

Trong lòng tôi, Naoe và Ishida Ishida Mitsunari rất giống nhau, đều là 2 thanh niên tuổi trẻ tài cao, tuy còn ít tuổi nhưng lại có một loại khí chất lãnh ngạo, thanh tuấn nhưng luôn ẩn nhẫn một nỗi đau do từ nhỏ đã phải chịu cảnh xa lìa cha mẹ. Mà Ishida đâu phải người bình thường, ai muốn bầu bạn với chàng thì phải biết bao dung cho tính khí cao ngạo của chàng. Và Naoe đã làm được điều đó, Naoe thấu hiểu đằng sau vẻ lạnh lùng ấy là một trái tim mang đầy nhiệt huyết bởi Ishida luôn khao khát mở ra chế độ *chủ nghĩa* cho nước Nhật, chàng muốn người và người được bình đẳng, qua đó ta có thể thấy dù chàng sinh ra trong thời buổi loạn lạc nhưng tư tưởng lại tiến bộ vượt bật vậy nên từ chỗ tìm được sự đồng điệu trong tâm hồn ấy, cả 2 trở thành bạn tốt của nhau, cùng nhau phấn đấu vì tương lai của nước Nhật.

*Tình mẫu tử:

Ở tập 20 có một phân đoạn khiến tôi lưu luyến không quên, đó là cảnh Ishida Mitsunari, Kanetsugu Naoe và Uesugi Kagekatsu nảy sinh tranh chấp, Toyotomi Hideyoshi ngay sau đó đã giải thích với Naoe: ” Ta từ nhỏ xuất thân bần hàn, tuy rằng cuộc sống thực gian khổ nhưng đến tận bây giờ ta vẫn không oán thán vì mẫu thân luôn ở bên cạnh ta. Còn Ishida thì không được như vậy, hắn từ nhỏ đã được đưa vào miếu tu hành, không có cha mẹ chăm sóc cho nên tính khí của hắn mới như vậy…” Naoe vì câu nói này của Toyotomi mà tha thứ cho Ishida và sau đó cả 2 đã trở thành bạn tốt.

Có một câu nói như thế này: "Mẹ chính là nhà, nhà chính là mẹ. Nay mẹ không còn, nhà làm sao còn?". Đúng vậy, người mẹ chính là chỗ dựa tinh thần của một đứa nhỏ, dạy nó cách làm người, bồi dưỡng nó trở thành 1 cá nhân xuất sắc. Khi mẹ mất, đứa nhỏ sẽ phải tự thân một mình, sẽ không còn ai vì nó mà dụng tâm, dùng tình yêu, dùng thân thể của chính mình để bảo vệ nó giữa cơn giông bão của cuộc đời và cho nó một gia đình đúng nghĩa. Ishida cũng vậy, dù chàng là một nhân tài nhưng từ nhỏ do thiếu tình thương của mẹ, kết quả khi lớn lên trở thành một người đa nghi, lại kiêu ngạo nên kết cục bi thảm của chàng đã ứng với câu nói: “Tính cách quyết định vận mênh.”

Tôi từng nói Toyotomi Hideyoshi là một kẻ xảo quyệt, nhưng tôi nghĩ dù người ta có độc ác như thế nào thì trong tâm hồn họ luôn có một góc sáng mà không ai có thể chạm vào, và Toyotomi cũng vậy. Y có thể không từ thủ đoạn hãm hại người khác nhưng y vẫn là một đứa con hiếu thảo và hết lòng thương yêu mẹ mình.

“Dù cuộc sống có gian khổ thế nào, ta cũng không oán không hận, bởi vì mẫu thân luôn ở bên cạnh ta.” Một câu nói đơn giản, tự nhiên nhưng cảm động lòng người. Không cần khoa trương ca ngợi mẹ mình vĩ đại như thế nào nhưng ai cũng đều hiểu người mẹ ấy chính là sức mạnh để Toyotomi vượt qua khoảng thời gian khốn khó ấy.

Hình ảnh người mẹ được khắc họa trong bộ phim vừa chân thực vừa sâu sắc, như tôi đã nói đây là bộ *taiga drama* đầu tiên tôi xem nên hình ảnh người mẹ nói riêng và người phụ nữ Nhật Bản thời phong kiến nói chung với tôi vô cùng mới lạ. Hôm nay tôi học một tiết học phân tích về hình tượng người phụ nữ Trung Quốc qua phim ảnh, tôi lại phát hiện hình ảnh người mẹ, người vợ trong phim ảnh của chúng ta sao đau khổ, bi đát đến thế? Phụ nữ luôn chịu thiệt thòi, sống trong cảnh đồng sàn dị mộng, bị chồng hành hạ không thương tiếc, con thì phá gia chi tử. Rất ứng với câu nói: "Nữ nhân tội gì làm khổ nữ nhân?"

Mà trong bộ phim này, tôi lại thấy hình ảnh thật khác. Dù họ cũng mang phận nữ nhi trong thời phong kiến nhưng lại là trụ cột tinh thần của một gia tộc, toàn tâm toàn ý giúp chồng dạy con như Hatsune và Yodo. Tôi thực sự bị mê hoặc và hiểu được thì ra một người phụ nữ độc lập, mạnh mẽ không cần phải vứt bỏ hình tượng hiền thục khép nép, tam tòng tứ đức trong truyền thống mà chỉ cần đảm đang quán xuyến việc nhà, giờ nào phút nào cũng cổ vũ tinh thần cho chồng và con mình. Làm cho những người thân của mình tin rằng cho dù phải đối mặt với thời thế hỗn loạn, máu chảy đầu rơi thì vẫn có người ở phía sau luôn dõi theo và sẵn sàng giúp đỡ họ vô điều kiện.

(Tiểu Ngư @ Ho!Takky lược dịch)