Nói đến gia đình, chúng ta sẽ nghĩ đến những người gắn bó với nhau bởi dòng máu hoặc hôn nhân. Rộng hơn thì có nhận con nuôi, những người họ hàng… Lẩn khuất đâu đó, vẫn có những mối quan hệ kết nối nhau không bởi những yếu tố trên, nhưng họ vẫn là gia đình. Đạo diễn Nhật Bản Koreeda Hirokazu mang đến một tác phẩm khiến bạn phải chiêm nghiệm về...
Nói đến gia đình, chúng ta sẽ nghĩ đến những người gắn bó với nhau bởi dòng máu hoặc hôn nhân. Rộng hơn thì có nhận con nuôi, những người họ hàng… Lẩn khuất đâu đó, vẫn có những mối quan hệ kết nối nhau không bởi những yếu tố trên, nhưng họ vẫn là gia đình. Đạo diễn Nhật Bản Koreeda Hirokazu mang đến một tác phẩm khiến bạn phải chiêm nghiệm về mối liên hệ mạnh mẽ nhất trên thế giới này là máu mủ, tâm hồn hay tiền bạc.
Manbiki Kazoku bắt đầu với hình ảnh “người cha” Osamu Shibata (Lily Franky) và “cậu con trai” tuổi vị thành niên Shota (Jyo Kairi) mua sắm ở cửa hàng tiện lợi. Trên đường về nhà, họ tình cờ gặp một đứa trẻ đang run rẩy, dường như đã bị cha mẹ bỏ rơi. Họ đưa cô bé án chừng 4-5 tuổi ấy về nhà để sưởi ấm, cho cô bé ăn. Gia đình này còn có một “người bà” Hatsue (Kiki Kirin), “người mẹ” Nobuyo (Ando Sakura) và cô con gái tuổi mới lớn Aki (Matsuoka Mayu). Nobuyo không muốn dính líu hoặc thêm một miệng ăn nào khác vì gia cảnh quá khó khăn. Nhưng khi nhìn thấy những vết bỏng trên cánh tay của con gái nhỏ, cô đã thay đổi quyết định và để Yuri ở lại làm con nuôi của gia đình. Cứ thế, khán giả lần theo câu chuyện về một gia đình nhiều thế hệ sống trong một căn hộ nhỏ. Họ chính là KẺ TRỘM SIÊU THỊ.
(c) Gaga Corporation
Koreeda Hirokazu là cái tên lớn trong ngành điện ảnh Nhật Bản, vị đạo diễn để lại hàng loạt dấu ấn với những tác phẩm về gia đình, mà ở đó, không tác phẩm nào giống tác phẩm nào, không thông điệp nào giống thông điệp nào. Umi yori mo Mada Fukaku là câu chuyện về người đàn ông đã ly hôn buộc phải ở bên mẹ ruột đang sống một mình, vợ cũ và con trai suốt đêm dài vì mắc kẹt trong cơn bão. Umimachi Diary xoay quanh cuộc sống ở vùng biển thanh bình của ba chị em ruột và cô em gái cùng cha khác mẹ. Soshite Chichi ni Naruđan xen hai câu chuyện gia đình nuôi nhầm con của nhau, tiêu biểu cho hai giai cấp xã hội và hai quan điểm khác nhau về phương pháp giáo dục con. Dare mo Shiranai là bộ phim buồn về những đứa trẻ bị mẹ bỏ rơi, và bị nhốt trong chính căn nhà của mình… Còn trong Manbiki Kazoku, Koreeda mang đến một lát cắt lạ về hai tiếng “gia đình”. Gia đình này sống nghèo khó nhưng vẫn tìm thấy sự thoải mái ngay cả trong điều kiện kinh tế tồi tệ nhất.
Họ đứng giữa lằn ranh của tốt và xấu, hành động theo kiểu "danh dự giữa những tên trộm". Mỗi cá nhân không phân biệt tuổi tác đều mong muốn đóng góp cho tập thể. Hatsue có lương hưu. Osamu và Nobuyo có công việc bán thời gian, còn Aki kiếm tiền nhờ mặc đồ lót đứng cách một tấm gương cho người khác ngắm nhìn. Shota ngày càng “phát triển” kỹ năng trộm cắp và Yuri nhỏ bé cũng bắt đầu học hỏi bằng cách quan sát cậu.
Biên kịch - đạo diễn Koreeda lôi cuốn khán giả bằng những cảnh tương tác tinh tế giữa các nhân vật, người này sẵn sàng hy sinh vì người kia. Ông đặt ra câu hỏi ta nên chọn một gia đình gắn kết với nhau mạnh mẽ hay chỉ vì quan hệ huyết thống. Điều thực sự quan trọng là nơi chúng ta cảm thấy mình thuộc về, và nơi được chấp nhận. Trong suốt sự nghiệp của mình, nhà làm phim Koreeda Hirokazu đã trăn trở về các mối quan hệ gia đình, đặc biệt là tình cha con, như thể họ nắm giữ chìa khóa giải mã linh hồn của xã hội Nhật Bản. Trong Manbiki Kazoku, ông đối lập những cảm xúc ghê tởm của hành vi đúng đắn về mặt xã hội với sự ấm áp và hạnh phúc của một gia đình tầng lớp thấp kém, nơi tiền bạc eo hẹp đến độ mọi hình thức kiếm tiền đều được phép, bao gồm cả việc dạy trẻ em ăn cắp.
(c) Gaga Corporation
Câu chuyện của Manbiki Kazoku lấy cảm hứng từ những tin tức thời sự mà Koreeda nghe mỗi ngày như cách họ hàng lừa dối, lạm dụng và đôi khi thậm chí giết hại nhau, khiến ông tự hỏi liệu các gia đình ở Nhật Bản bị ràng buộc bởi tội ác hơn là tình yêu. Ông nhấn mạnh chủ nghĩa hiện thực nghiệt ngã về những người bị xã hội ruồng bỏ. Điều nghịch lý là bất chấp nhiều hành động bị đánh giá là sai trái như ăn trộm, ăn cướp, gian lận quỹ hưu trí, moi tiền từ họ hàng xa và lừa đảo, họ tạo ra một gia đình cho Yuri. Họ thật sự hạnh phúc khi sống vì nhau.
Koreeda phê phán gay gắt điều kiện lao động qua lời kể của Osamu, người lao động mỗi ngày một nghèo hơn vì bị yêu cầu luân phiên làm theo ca nửa ngày. Nếu đó gọi là “chia sẻ công việc” thì gia đình Osamu sẽ “chia sẻ công việc” theo cách của họ. Hành vị trộm cắp lúc này không chỉ liên quan đến tiền bạc, mà còn là cách để xác định sự tồn tại trong thế giới thiếu thốn tình cảm: Aki sử dụng tên chị gái làm bí danh nghề nghiệp; cuộc hôn nhân và sự an toàn tuổi xế chiều của Hatsue bị cô tình nhân trẻ cướp mất; ẩn ý về việc bắt cóc trẻ con…
Bộ phim bổ sung quan điểm của Koreeda về những gia đình hạnh phúc và không hạnh phúc sau hàng loạt tác phẩm đã tạo nên tên tuổi Koreeda trước đó, với những nhân vật ấn tượng và màn hóa thân xuất sắc của diễn viên, khiến người xem phải suy ngẫm về các giá trị xã hội. Thử hỏi, có ai xuất sắc hơn Koreeda khi thì thầm kể chuyện tinh tế, không gò bó và la hét? Mặc dù tốc độ phim rất chậm, đôi khi khiến khán giả cảm thấy ức chế, nhưng yếu tố nghệ thuật đã chinh phục những nhà phê bình khó tính nhất. Với đoạn kết tàn khốc mà vẫn đẹp đến lạ kỳ, Manbiki no Kazoku xứng đáng giành giải Cành cọ vàng tại Liên hoan phim Cannes 2018. Sự thay đổi trong giọng điệu, câu chuyện riêng của từng nhân vật, cú xoay chuyển bất ngờ ở gần kết phim, cùng một cái kết đầy cảm xúc… tất cả tạo nên một bộ phim đậm chất Koreeda.
(c) Gaga Corporation
Trong Dare mo Shiranai, dường như người ta không hề hay biết đến sự tồn tại của những đứa trẻ, là nạn nhân dễ bị tổn thương nhất, và thật đau lòng khi thấy chúng trưởng thành như thế nào sau những năm tháng phải đương đầu với cái đói khi bị bỏ rơi. Hay như Soshite Chichi ni Naru cũng có sự góp mặt của Lily Franky trong vai một người cha thuộc tầng lớp lao động thô lỗ, người tin rằng tình yêu cách để nuôi dạy con cái hữu hiệu hơn việc trang bị cho chúng vật chất đủ đầy. Manbiki Kazoku tái hợp một diễn viên yêu thích của Koreeda là Kiki Kirin (Aruitemo Aruitemo, Umi yori mo Mada Fukaku). Kikin và Franky đều mang lại cho vai diễn của họ một cảm giác sống động, mang đến một trong những màn trình diễn thăng hoa nhất trong sự nghiệp.
Lần đầu tiên làm việc với nhà quay phim Kondo Ryuto, Koreeda tạo ra một cái nhìn ấm áp trong sự tương phản, chẳng hạn như những con phố gọn gàng và ngăn nắp với những tòa nhà quét vôi trắng so với những thảm thực vật tươi tốt phủ khắp khu vườn của gia đình mùa đông và mùa hè, củng cố sự vượt thời gian của ngôi nhà truyền thống ẩn mình trong vẻ hiện đại của Nhật Bản. Một điểm cộng nữa dành cho nhà soạn nhạc Hosono Haruomi mang đến cho các cảnh phim cảm giác sôi nổi, gần như trẻ thơ.
(c) Gaga Corporation
Khép lại bộ phim, một Nhật Bản nổi tiếng với nhiều phúc lợi khiến người ta giật mình nhận ra dường như hệ thống phúc lợi tưởng chừng tốt đẹp ấy lại đang chống lại lợi ích tốt nhất của trẻ. Nếu bạn muốn khám phá những mặt trái của một Nhật Bản phồn hoa thì không thể bỏ qua Manbiki Kazoku, một tác phẩm điện ảnh quyến rũ đến nao lòng này. Phim được công chiếu với tên Kẻ Trộm Siêu Thị trong khuôn khổ Tuần Lễ Điện Ảnh Nhật Bản 2021 tại Tp. Hồ Chí Minh.
5454
REVIEW MANBIKI KAZOKU - KẺ TRỘM SIÊU THỊ
Nói đến gia đình, chúng ta sẽ nghĩ đến những người gắn bó với nhau bởi dòng máu hoặc hôn nhân. Rộng hơn thì có nhận con nuôi, những người họ hàng… Lẩn khuất đâu đó, vẫn có những mối quan hệ kết nối nhau không bởi những yếu tố trên, nhưng họ vẫn là gia đình. Đạo diễn Nhật Bản Koreeda Hirokazu mang đến một tác phẩm khiến bạn phải chiêm nghiệm về mối liên hệ mạnh mẽ nhất trên thế giới này là máu mủ, tâm hồn hay tiền bạc.
Manbiki Kazoku bắt đầu với hình ảnh “người cha” Osamu Shibata (Lily Franky) và “cậu con trai” tuổi vị thành niên Shota (Jyo Kairi) mua sắm ở cửa hàng tiện lợi. Trên đường về nhà, họ tình cờ gặp một đứa trẻ đang run rẩy, dường như đã bị cha mẹ bỏ rơi. Họ đưa cô bé án chừng 4-5 tuổi ấy về nhà để sưởi ấm, cho cô bé ăn. Gia đình này còn có một “người bà” Hatsue (Kiki Kirin), “người mẹ” Nobuyo (Ando Sakura) và cô con gái tuổi mới lớn Aki (Matsuoka Mayu). Nobuyo không muốn dính líu hoặc thêm một miệng ăn nào khác vì gia cảnh quá khó khăn. Nhưng khi nhìn thấy những vết bỏng trên cánh tay của con gái nhỏ, cô đã thay đổi quyết định và để Yuri ở lại làm con nuôi của gia đình. Cứ thế, khán giả lần theo câu chuyện về một gia đình nhiều thế hệ sống trong một căn hộ nhỏ. Họ chính là KẺ TRỘM SIÊU THỊ.
(c) Gaga Corporation
Koreeda Hirokazu là cái tên lớn trong ngành điện ảnh Nhật Bản, vị đạo diễn để lại hàng loạt dấu ấn với những tác phẩm về gia đình, mà ở đó, không tác phẩm nào giống tác phẩm nào, không thông điệp nào giống thông điệp nào. Umi yori mo Mada Fukaku là câu chuyện về người đàn ông đã ly hôn buộc phải ở bên mẹ ruột đang sống một mình, vợ cũ và con trai suốt đêm dài vì mắc kẹt trong cơn bão. Umimachi Diary xoay quanh cuộc sống ở vùng biển thanh bình của ba chị em ruột và cô em gái cùng cha khác mẹ. Soshite Chichi ni Naru đan xen hai câu chuyện gia đình nuôi nhầm con của nhau, tiêu biểu cho hai giai cấp xã hội và hai quan điểm khác nhau về phương pháp giáo dục con. Dare mo Shiranai là bộ phim buồn về những đứa trẻ bị mẹ bỏ rơi, và bị nhốt trong chính căn nhà của mình… Còn trong Manbiki Kazoku, Koreeda mang đến một lát cắt lạ về hai tiếng “gia đình”. Gia đình này sống nghèo khó nhưng vẫn tìm thấy sự thoải mái ngay cả trong điều kiện kinh tế tồi tệ nhất.
Họ đứng giữa lằn ranh của tốt và xấu, hành động theo kiểu "danh dự giữa những tên trộm". Mỗi cá nhân không phân biệt tuổi tác đều mong muốn đóng góp cho tập thể. Hatsue có lương hưu. Osamu và Nobuyo có công việc bán thời gian, còn Aki kiếm tiền nhờ mặc đồ lót đứng cách một tấm gương cho người khác ngắm nhìn. Shota ngày càng “phát triển” kỹ năng trộm cắp và Yuri nhỏ bé cũng bắt đầu học hỏi bằng cách quan sát cậu.
Biên kịch - đạo diễn Koreeda lôi cuốn khán giả bằng những cảnh tương tác tinh tế giữa các nhân vật, người này sẵn sàng hy sinh vì người kia. Ông đặt ra câu hỏi ta nên chọn một gia đình gắn kết với nhau mạnh mẽ hay chỉ vì quan hệ huyết thống. Điều thực sự quan trọng là nơi chúng ta cảm thấy mình thuộc về, và nơi được chấp nhận. Trong suốt sự nghiệp của mình, nhà làm phim Koreeda Hirokazu đã trăn trở về các mối quan hệ gia đình, đặc biệt là tình cha con, như thể họ nắm giữ chìa khóa giải mã linh hồn của xã hội Nhật Bản. Trong Manbiki Kazoku, ông đối lập những cảm xúc ghê tởm của hành vi đúng đắn về mặt xã hội với sự ấm áp và hạnh phúc của một gia đình tầng lớp thấp kém, nơi tiền bạc eo hẹp đến độ mọi hình thức kiếm tiền đều được phép, bao gồm cả việc dạy trẻ em ăn cắp.
(c) Gaga Corporation
Câu chuyện của Manbiki Kazoku lấy cảm hứng từ những tin tức thời sự mà Koreeda nghe mỗi ngày như cách họ hàng lừa dối, lạm dụng và đôi khi thậm chí giết hại nhau, khiến ông tự hỏi liệu các gia đình ở Nhật Bản bị ràng buộc bởi tội ác hơn là tình yêu. Ông nhấn mạnh chủ nghĩa hiện thực nghiệt ngã về những người bị xã hội ruồng bỏ. Điều nghịch lý là bất chấp nhiều hành động bị đánh giá là sai trái như ăn trộm, ăn cướp, gian lận quỹ hưu trí, moi tiền từ họ hàng xa và lừa đảo, họ tạo ra một gia đình cho Yuri. Họ thật sự hạnh phúc khi sống vì nhau.
Koreeda phê phán gay gắt điều kiện lao động qua lời kể của Osamu, người lao động mỗi ngày một nghèo hơn vì bị yêu cầu luân phiên làm theo ca nửa ngày. Nếu đó gọi là “chia sẻ công việc” thì gia đình Osamu sẽ “chia sẻ công việc” theo cách của họ. Hành vị trộm cắp lúc này không chỉ liên quan đến tiền bạc, mà còn là cách để xác định sự tồn tại trong thế giới thiếu thốn tình cảm: Aki sử dụng tên chị gái làm bí danh nghề nghiệp; cuộc hôn nhân và sự an toàn tuổi xế chiều của Hatsue bị cô tình nhân trẻ cướp mất; ẩn ý về việc bắt cóc trẻ con…
Bộ phim bổ sung quan điểm của Koreeda về những gia đình hạnh phúc và không hạnh phúc sau hàng loạt tác phẩm đã tạo nên tên tuổi Koreeda trước đó, với những nhân vật ấn tượng và màn hóa thân xuất sắc của diễn viên, khiến người xem phải suy ngẫm về các giá trị xã hội. Thử hỏi, có ai xuất sắc hơn Koreeda khi thì thầm kể chuyện tinh tế, không gò bó và la hét? Mặc dù tốc độ phim rất chậm, đôi khi khiến khán giả cảm thấy ức chế, nhưng yếu tố nghệ thuật đã chinh phục những nhà phê bình khó tính nhất. Với đoạn kết tàn khốc mà vẫn đẹp đến lạ kỳ, Manbiki no Kazoku xứng đáng giành giải Cành cọ vàng tại Liên hoan phim Cannes 2018. Sự thay đổi trong giọng điệu, câu chuyện riêng của từng nhân vật, cú xoay chuyển bất ngờ ở gần kết phim, cùng một cái kết đầy cảm xúc… tất cả tạo nên một bộ phim đậm chất Koreeda.
(c) Gaga Corporation
Trong Dare mo Shiranai, dường như người ta không hề hay biết đến sự tồn tại của những đứa trẻ, là nạn nhân dễ bị tổn thương nhất, và thật đau lòng khi thấy chúng trưởng thành như thế nào sau những năm tháng phải đương đầu với cái đói khi bị bỏ rơi. Hay như Soshite Chichi ni Naru cũng có sự góp mặt của Lily Franky trong vai một người cha thuộc tầng lớp lao động thô lỗ, người tin rằng tình yêu cách để nuôi dạy con cái hữu hiệu hơn việc trang bị cho chúng vật chất đủ đầy. Manbiki Kazoku tái hợp một diễn viên yêu thích của Koreeda là Kiki Kirin (Aruitemo Aruitemo, Umi yori mo Mada Fukaku). Kikin và Franky đều mang lại cho vai diễn của họ một cảm giác sống động, mang đến một trong những màn trình diễn thăng hoa nhất trong sự nghiệp.
Lần đầu tiên làm việc với nhà quay phim Kondo Ryuto, Koreeda tạo ra một cái nhìn ấm áp trong sự tương phản, chẳng hạn như những con phố gọn gàng và ngăn nắp với những tòa nhà quét vôi trắng so với những thảm thực vật tươi tốt phủ khắp khu vườn của gia đình mùa đông và mùa hè, củng cố sự vượt thời gian của ngôi nhà truyền thống ẩn mình trong vẻ hiện đại của Nhật Bản. Một điểm cộng nữa dành cho nhà soạn nhạc Hosono Haruomi mang đến cho các cảnh phim cảm giác sôi nổi, gần như trẻ thơ.
(c) Gaga Corporation
Khép lại bộ phim, một Nhật Bản nổi tiếng với nhiều phúc lợi khiến người ta giật mình nhận ra dường như hệ thống phúc lợi tưởng chừng tốt đẹp ấy lại đang chống lại lợi ích tốt nhất của trẻ. Nếu bạn muốn khám phá những mặt trái của một Nhật Bản phồn hoa thì không thể bỏ qua Manbiki Kazoku, một tác phẩm điện ảnh quyến rũ đến nao lòng này. Phim được công chiếu với tên Kẻ Trộm Siêu Thị trong khuôn khổ Tuần Lễ Điện Ảnh Nhật Bản 2021 tại Tp. Hồ Chí Minh.