3 quốc gia này bảo vệ phim nội địa như thế nào trước sự bành trướng của phim ngoại?
2295
Trung Quốc cấp phép 34 phim ngoại một năm
Vốn là đất nước bảo thủ, nhưng phim nước ngoài muốn được chiếu ở thị trường đông dân nhất thế giới này phải vượt qua được ải kiểm duyệt vô cùng gắt gao, điều kiện tiên quyết là phải phù hợp với văn hóa Trung Quốc. Những bộ phim có đề tài đồng tính, ảnh hưởng danh dự, an ninh, chính trị Trung Quốc, bạo lực, khỏa thân… đều khó lòng qua được kiểm duyệt. Tùy mức độ mà phim ngoại khi về thị trường này sẽ chịu cảnh ngộ sau đây: cắt xén phân cảnh, chỉnh sửa thoại, và cấm chiếu.
Call Me by Your Name không được trình chiếu tại Liên hoan Phim quốc tế Bắc Kinh vì mang đề tài đồng tính
Nhân vật được "mặc" thêm áo trong The Shape of Water khi công chiếu tại Trung Quốc
Trung Quốc nhiều lần tự phá vỡ kỷ lục của chính mình và thế giới, mới đây nhất là con số 1,6 tỷ USD thu về trong dịp Tết cổ truyền, có 4 bộ phim góp mặt vào top 10 phim có doanh thu cao nhất thế giới. Điều đáng kể là trong số đấy có những đầu phim chỉ chiếu ở thị trường nội địa. Cứ đà này, chẳng bao lâu nữa, Trung Quốc sẽ soán ngôi ông lớn Bắc Mỹ, trở thành thị trường điện ảnh có doanh thu cao nhất thế giới. Chẳng có gì lạ khi những năm gần đây, Hollywood vì chiều lòng thị trường tiềm năng này mà sẵn sàng thay đổi nội dung, chiêu mộ không biết bao diễn viên Hoa ngữ xuất hiện trong bom tấn của mình chỉ để “làm cảnh” và hủy hoại tâm trạng thưởng thức phim của khán giả. Nhưng có hề gì khi những bộ phim này thu hút rất nhiều dân Trung Quốc đến rạp xem phim, đẩy con số dự án hợp tác giữa Trung và Mỹ lên 12 chỉ trong 2018 – 2020.
Cảnh Điềm trong vai San (Kong: Skull Island) - nhân vật có cũng được mà không có cũng chẳng sao
Ngoài sự bảo thủ trong suy nghĩ của các nhà kiểm duyệt Trung Quốc (không chỉ ở lĩnh vực điện ảnh mà còn cả truyền hình, game show), một trong những nguyên nhân chính khiến Trung Quốc thắt chặt đầu vào của các bom tấn nước ngoài còn nhằm bảo đảm cho phim nước nhà được phát triển. Rất nhiều tác phẩm chất lượng của Trung Quốc đã ra đời và thắng đậm về doanh thu, trong đó phải kể đến Chiến Lang 2 của Ngô Kinh.
Avengers: Infinity War đến 11.5 mới ra rạo Trung Quốc để các phim nội địa "an tân làm ăn" trong dịp Quốc tế Lao động
Tuy vậy, vẫn có nhiều ý kiến cho rằng việc Chiến Lang 2 công phá các phòng vé không chỉ nằm ở chất lượng mà còn do phim đã để cao tinh thần yêu nước của các chiến sĩ Trung Quốc, một bộ phim được làm ra để “thiên vị” nước nhà. Nhưng bên cạnh đó, cũng có nhiều ý kiến ủng hộ chính sách quản lý chặt chẽ của Trung Quốc, và tin rằng những phim thật sự hay vẫn có thể vượt qua vòng kiểm duyệt gắt gao. Có thông tin cho rằng, ban đầu hội đồng kiểm duyệt xứ Trung không muốn cấp phép cho phim hoạt hình Coco (trước cả thời điểm phim này đạt Oscar) vì phim có chứa yếu tố tâm linh, nhưng hầu hết những thành viên khi xem bản chiếu thử đã rơi nước mắt và đồng ý nhập phim về. Cho nên mới nói, nghệ thuật chân chính luôn được công nhận!
Xứ kim chi xem xét luật giới hạn suất chiếu
Khác với thị trường Trung Quốc, các nhà làm phim ngoại quốc có vẻ dễ thở hơn ở xứ sở cởi mở kim chi. Tại Hàn Quốc, có rất nhiều phim ngoại được nhập về và nhận được sự đón nhận nồng nhiệt của người dân bản địa. Mới đây nhất là trường hợp của Avengers: Infinity War khi phim được chiếu sớm cùng lúc với 20 quốc gia khác vào thứ tư 25/4. Bộ phim thứ 19 của Vũ trụ Điện ảnh Marvel cũng đã phá vỡ kỷ lục phòng vé Hàn khi trở thành tác phẩm có doanh thu mở màn cao nhất trong lịch sử với 6.5 triệu USD. Các nhà rạp nhanh chóng đẩy thêm nhiều suất chiếu cho Avengers 3, sự ưu ái này đã giúp bộ phim đạt con số 39,1 triệu USD sau 5 ngày công chiếu tại Hàn Quốc, chiếm 95% doanh thu các rạp trên toàn quốc. Điều này cũng đẩy phim tài liệu Intention và phim kinh dị True Fiction xuống một doanh thu thảm thương.
Điều luật hạn chế suất chiếu đã được đề xuất từ năm 2017 để phá vỡ thế độc quyền nhưng vấp phải nhiều ý kiến trái chiều, chỉ bùng nổ trở lại khi Avengers làm mưa làm gió tại Hàn Quốc
Không độc tài như nước láng giềng Trung Quốc, các nhà kiểm duyệt Hàn Quốc khá ưu ái cho phim nước ngoài. Không chỉ là phim Hollywood, phim Nhật rất được yêu thích tại đất nước Hàn Quốc. Bộ phim tình cảm học đường Kimi no Suizo wo Tabetai (chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên, tạm dịch: Tớ muốn ăn tụy của cậu) đã thắng lớn tại Hàn Quốc, dẫn đầu bản xếp hạng phim ăn khách khi ra mắt tại thị trường này. Ngoài lý do phim có nội dung lôi cuốn, đề tài tình cảm khan hiếm trong điện ảnh Hàn Quốc thời gian gần đây cũng là lý do khiến bộ phim Nhật Bản này được yêu thích. Bên cạnh đó, những phim như Avengers: Age of Ultron và Black Panther có nhiều cảnh quay thực hiện tại Hàn Quốc, khi phim phát hành trên toàn thế giới đã thúc đẩy ngành du lịch Hàn Quốc nên việc nhập phim cũng là điều dễ hiểu.
Intention của Hàn đứng vị trí thứ 2 với 38.100 lượt xem, chỉ chiếm 1.05% tổng doanh thu trong khi Avengers 3 là 95.11%
Tuy nhiên, đến Avengers: Infinity War, thất bại thảm hại ngay trên quê nhà, nhất là với hai phim thế mạnh, một tài liệu về thảm họa chìm phà Sewol, một là phim kinh dị khiến các nhà làm phim xứ Hàn muối mặt. Giới chức trách đang nghiên cứu một điều luật mới dành cho việc phân bố suất chiếu, phòng chiếu sau khi phim ngoại Avengers 3 chiếm đến 95% suất chiếu. Nếu điều luật này được thông qua, các rạp phim Hàn Quốc sẽ chỉ được xếp tối đa 40% số phòng chiếu cho 1 phim nhằm trách thế độc quyền màn ảnh, cho dù với lý do phim hay hay hot đi chăng nữa.
Nhật Bản không cho phim ngoại ra mắt sớm
Nhật Bản nắm bắt xu hướng của thế giới rất nhạy, và người Nhật sẵn sàng chi rất nhiều tiền cho sở thích của mình. Thế nhưng, thực tế ở đất nước hoa anh đào, các phim Âu Mỹ được trình chiếu rất trễ, có khi là nửa năm đến một năm.
Nếu khán giả Việt Nam được xem Deadpool cùng lúc với thế giới thì người Nhật phải đợi mất 4 tháng
Quy trình nhập và phát hành phim nước ngoài ở Nhật khá phức tạp. Trước tiên, với các bộ phim có thương hiệu nổi tiếng hoặc diễn viên được yêu thích tại Nhật thì việc phát hành có thể được đẩy lên sớm, nhưng các trường hợp còn lại thì phải… chờ: chờ bộ phận tiến hành lấy phiếu điều tra phản ứng của khán giả có quan tâm phim không, chờ phim có đạt những thành tích như doanh thu lớn, có được chiếu ở nhiều quốc gia, có đoạt giải thưởng lớn như Oscar… hay không. Bên cạnh đó, còn phải chờ đến các dịp lễ lớn, lúc đấy thu hút được nhiều khán giả ra rạp hơn, như Lễ tình nhân, Tuần lễ vàng, Giáng sinh, mùa hè…
Cho dù các fan ở Nhật có kêu gào thế nào thì các bộ phim nước ngoài mà họ yêu thích cũng không ra rạp sớm hơn được. Một trong những lý do thuyết phục nhất chính là… luật bản quyền ở Nhật rất chặt. Nếu ở một số quốc gia Châu Á như Trung Quốc, Thái Lan, Việt Nam… chỉ cần phim chiếu vài tháng, thậm chí vài ngày là có bản lậu thì ở Nhật lại không như vậy. Cho nên phim có chiếu trễ thì khán giả Nhật vẫn sẵn lòng bỏ tiền vé ra xem phim. Bên cạnh đó, ở các cụm rạp, phim nội địa luôn có tờ rơi, áp phích được đặt ở những vị trí ưu tiên, dễ thấy nhất so với phim ngoại.
Phim hoạt hình Nhật Bản Your Name thống lĩnh tất cả rạp chiếu không chỉ tại Nhật mà còn khắp nơi trên thế giới
Và nguyên nhân cuối cùng, chính là đối thủ lớn mang tên “điện ảnh Nhật Bản”. Với bề dày lịch sử hơn 100 năm, là nền công nghiệp điện ảnh lớn nhất và lâu đời nhất trên thế giới, xếp thứ 4 về số lượng phim truyện đã sản xuất (thống kê năm 2010), đạt nhiều giải thưởng lớn trong và ngoài nước, không chỉ phim người thật đóng mà cả phim hoạt hình cũng rất được ưa chuộng, chính người dân Nhật Bản còn tự hào và thường xuyên ra rạp xem phim bản địa, thì các phim lớn nước ngoài dĩ nhiên phải dè chừng, tránh đụng lịch chiếu tại nơi đây. Thế đấy, cách mà người Nhật bảo vệ thị phần phim nước nhà, chính là khuyến khích sáng tạo, làm ra những bộ phim chất lượng và thu hút dân của mình ra rạp.
Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản là ba quốc gia có ngành công nghiệp điện ảnh phát triển nhất nhì Châu Á cũng như là mảnh đất màu mỡ cho các phim nước ngoài thiết lập kỷ lục doanh thu trên toàn thế giới. Chính vì lẽ đó, ba quốc gia này đã tìm được cách riêng để phá vỡ thế độc tôn gây ảnh hưởng đến phim nội địa. Thời gian gần đây, có nhiều ý kiến xoay quanh việc phim Việt bị “lép vế” trước các phim lớn nước ngoài, các suất chiếu được ưu tiên cho phim ngoại. Thiết nghĩ, nhưng phương pháp mà các quốc gia trên áp dụng có thể là những gợi ý hữu ích cho đất nước chúng ta.
